Czy obywatele powinni zgłaszać kandydatów do KRS?
5 stycznia 2018. Marszałek Sejmu opublikował w Monitorze Polskim obwieszczenie o rozpoczęciu zgłaszania kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa. Czy obywatele powinni zgłosić swojego kandydata?
Uchwalona przez parlament i podpisana przez prezydenta ustawa o KRS jest oczywiście niekonstytucyjna w opinii licznych autorytetów prawniczych, polskich i zagranicznych.
Po pierwsze przerywa konstytucyjnie określoną kadencję sędziów. Jednak w praktyce kadencja większości z nich i tak dobiega końca, nie jest to więc najpoważniejszy praktyczny problem.
Po drugie, nowa ustawa, wbrew konstytucji, wprowadza wybory sędziowskich członków KRS przez sejm. I to jest oczywiście niekonstytucyjne. Można dyskutować, czy członków KRS - sędziów, muszą wybierać inni sędziowie (wykładnia historyczna), czy też jest tu dopuszczona pewna dowolność (moim zdaniem można inaczej ukształtować proces wyboru włączając obywateli, środowiska prawnicze itp.). Ale co wiemy na pewno to to, że członków sędziów nie może wybierać parlament - bo to kogo parlament wybiera konstytucja określa wyraźnie.
Nowa ustawa umożliwia zgłoszenie kandydatury sędziego do KRS grupie 2000 obywateli. W normalnej sytuacji, uchwalenia prawa zgodnego z konstytucją, należałoby takie rozwiązanie ocenić jako pozytywne. Organizacje obywatelskie, jak INPRIS, byłyby na pewno zainteresowane promowaniem takiej możliwości, tworzeniem koalicji, by zgłosić kandydatów obywateli - na przykład sędziów współpracujących z organizacjami, czy zdobywców nagród przyznawanych sędziom przez organizacje (Sędzia Europejski Roku - nagroda Sekcji Polskiej Międzynarodowej Komisji Prawników, Obywatelski Sędzia Roku - nagroda Fundacji Court-Watch Polska).
Czy można jednak brać udział w procedurze, którą jest jawnie niekonstytucyjna, o czym informowaliśmy. Czy można jednego dnia mówić o niekonstytucyjności ustawy, o łamaniu konstytucji przez prezydenta, a drugiego brać udział w takiej procedurze? Moim zdaniem nie.