Kim jest X? Wybór pod społeczną kontrolą

Mam przekonanie (poparte wynikami badań nad wyborami sędziów TK od początku jego istnienia w 1985 r.), że prowadzenie monitoringu wyborów sędziów od 2006 r. przyniosło pozytywne zmiany. Coraz częściej komisje sejmowe opiniują kandydatów po ich wysłuchaniu, a opiniowanie ma bardziej merytoryczny, a nie tylko formalny charakter (choć ciągle zdarza się nieuzasadnione głosowanie en bloc, a nie nad poszczególnymi kandydatami). Gromadzenie i upublicznianie informacji o kandydatach sprzyja bardziej szczegółowej dyskusji na ich temat (choć informacje o kandydatach zawarte w drukach sejmowych są nadal skromne). Działania monitoringowe, zaangażowanie mediów, szczegółowe przyglądanie się kandydatom i obnażanie ich braku kompetencji czy wskazywanie innych przeszkód parokrotnie doprowadziło do wycofania kandydatów przez partie polityczne. Od rozpoczęcia programu media przejawiają coraz większe zainteresowanie wyborami – tworzą „giełdę nazwisk”, informują o sylwetkach kandydatów, przeprowadzają z nimi wywiady.

Jakie są zatem nasze noworoczne życzenia? Żeby – a dotyczy to nie tylko tych wyborów, ale i wszystkich innych – kandydata/kandydatów zgłoszono z odpowiednim wyprzedzeniem, które stworzy możliwość publicznej dyskusji; żeby przekazano o kandydatach pełną, a nie lakoniczną informację; żeby media szczegółowo śledziły proces wyborów i sprawdziły kompetencje zgłoszonych osób; żeby sami kandydaci z otwartą przyłbicą poddali się monitoringowi, przekazali materiały na swój temat, wypełnili kwestionariusz, wzięli udział w wysłuchaniu publicznym; żeby wysłuchanie przed komisjami sejmowymi nie było czczą formalnością, lecz merytorycznym spotkaniem, podczas którego kandydat może się zaprezentować.

Jak zawsze najbliższe wybory będą testem dla polityków, dla władzy, dla samych kandydatów – czy są gotowi na transparentny, publiczny proces powołania, na społeczną kontrolę. Miejmy nadzieję, że wszyscy przejdą ten test pomyślnie.