INPRIS to think tank prawniczy.

Czy możliwe jest ustawowe wygaszanie kadencji organów państwa?

Z taką sytuacją nie mieliśmy do czynienia ani w zawetowanych w lipcu ustawach dotyczących KRS i SN, ani w ustawach grudniowych (uchwalonych z inicjatywy Prezydenta).

W drugiej sytuacji, tj. pozostawienia ustawodawcy zwykłemu swobody w określeniu długości kadencji organu konstytucyjnego, zgodność z Konstytucją wygaszenia kadencji będzie zależeć m.in. od wpływu takiego zabiegu na niezależność danego organu konstytucyjnego. Jeżeli dany organ został wyposażony przez ustrojodawcę w przymiot niezależności, a skrócenie kadencji tego organu stanowi ingerencję w sferę tej niezależności, to takie rozwiązanie może zostać uznane za naruszenie Konstytucji (np. KRRiT, Prezes i Wiceprezes TK). Jeśli natomiast nie istnieją przesłanki do uznania, że dany organ konstytucyjny ma mieć niezależny charakter (lub dany mechanizm przerwania kadencji nie naruszy niezależności), to w takiej sytuacji skrócenie kadencji będzie co do zasady dopuszczalne (choć nie zawsze zgodne z dobrą praktyką), o ile nie będzie naruszać innych norm i zasad konstytucyjnych.

W trzeciej sytuacji, tj. organu, o którego kadencyjności nie przesądza Konstytucja, należy uznać, że ustawodawcy zwykłemu pozostawiona jest swoboda co do ukształtowania danego organu jako kadencyjnego lub nie, a w pierwszym przypadku także do oznaczenia długości jego kadencji. Wydaje się więc, że w takich wypadkach ustawodawca może zadecydować także o skróceniu kadencji danego organu – skoro może mocą ustawy przesądzić o tym, czy w ogóle dany organ ma być kadencyjny, to tym bardziej może podjąć decyzję o skróceniu jego kadencji. Tym bardziej dotyczy to organów, które w ogóle nie zostały wspomniane w ustawie zasadniczej (np. prezesi Sądu Najwyższego, z wyłączeniem I Prezesa SN; członkowie zarządów i rad nadzorczych państwowych spółek medialnych). Skoro w gestii ustawodawcy zwykłego leży możliwość całkowitego zniesienia tak powołanego organu (jako organu wyłącznie ustawowego), to wydaje się, że tym bardziej władny jest on zakończyć jego funkcjonowanie w dotychczasowym składzie personalnym. W tych wypadkach również wymaga to jednak uwzględnienia, czy taki zabieg nie narusza innych norm i zasad konstytucyjnych.

Mechanizm polegający na ustawowym wygaszeniu (skróceniu) kadencji organu, członków organu lub osób pełniących określone funkcje państwowe pojawiał się już kilkakrotnie w polskiej praktyce ustrojowej. W latach 2015-2017 dostrzegalna jest jednak wyraźna intensyfikacja tego typu rozwiązań. W załączonej tabeli przedstawiono poszczególne przypadki zastosowania (lub próby zastosowania) ustawowego wygaszenia kadencji wraz z linkami do treści właściwych ustaw oraz informacją, czy przepis wygaszający kadencję był przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. W przypisach dolnych zawarto informacje co do inicjatywy i uchwalenia poszczególnych przepisów przewidujących skrócenie kadencji wymienionych organów. 

Szersza analiza: K. Riedl, Incydentalne wygaszanie kadencji organów państwa (uwagi na tle zasad kadencyjności i niezależności), [w:] Meandry demokratycznego państwa prawnego, red. M.Zubik, F.Dymitrowski, Warszawa 2017.

<< Pierwsza < Poprzednia 1 2 Następna > Ostatnia >>