Rekomendacje INPRIS w sprawie wyboru sędziów TK dla Sejmu RP

Chodzi też o to, by można było sprawdzić kandydata, co do okoliczności i faktów mogących negatywnie wpływać na jego zdolność do rzetelnego i bezstronnego pełnienia funkcji sędziego TK (na przykład potencjalne konflikty interesów czy postępowania sądowe i dyscyplinarne). Za dobre i skuteczne działanie uważamy ewentualne zwrócenie się przez organy Sejmu RP z pytaniami do instytucji, z których wywodzą się kandydaci do TK, w szczególności w zakresie informacji o działalności kandydatów w ramach tych instytucji, informacji o postępowaniach dyscyplinarnych, skargach, wynikach ocen dorobku itp. (wskazać tu można m.in. o izby adwokackie, sądy, uczelnie). W ubiegłych latach pojawiły się przypadki, że już po zgłoszeniu kandydata drobiazgowa weryfikacja wskazywała, że nie spełnia on warunków formalnych (np. odpowiednio długiego stażu sędziowskiego) lub zataił ważne informacje (np. o współpracy ze służbami specjalnymi).

4) Standardem procedur wyborczych na ważne stanowiska powinna być wysłuchanie publiczne. Powinno ono być zorganizowane w taki sposób, by pozwoliło w miarę w pełni zaprezentować się kandydatom i kandydatkom. Jedną z praktyk, która się sprawdziła podczas organizowanych przez nas wysłuchań kandydatów na sędziów było przygotowanie wcześniej dwóch lub trzech pytań problemowych, na które każda z osób kandydujących mogła się swobodnie wypowiedzieć na początku wysłuchania. Jako standard powinien być traktowany wymóg, by kandydat musiał odpowiedzieć na zgłoszone pytania i wątpliwości dotyczące jego osoby, zanim jeszcze odbędą się formalne głosowania i zostaną podjęte decyzje w sprawie wyboru.

5) Warto odnieść się odrębnie do udziału środowisk eksperckich, naukowych, zawodowych oraz organizacji obywatelskich w procedurach nominacyjnych. Różne są modele udziału tych środowisk w procedurach: dopuszczenie możliwości zgłaszania kandydatów na poszczególne stanowiska (bądź kandydatów na kandydatów), możliwość zgłaszania opinii, uwag i zastrzeżeń co do kandydatów, możliwość zgłaszania formalnego poparcia, zaproszenie przedstawicieli środowisk do udziału w posiedzeniach komisji i zespołów biorących udział w procedurze wyborczej czy formalne występowanie do ww. środowisk z wnioskami o przekazywanie opinii o zgłoszonych kandydatach.

6) Wreszcie, żeby wszystkie powyższe działania i procedury miały sens musi zostać zagwarantowany odpowiedni czas na ich realizację. Oznacza to potrzebę stworzenia swoistego klarownego kalendarium procedury wyboru, zgodne z którym będzie zarówno czas na zgłoszenie odpowiednich kandydatów, jak i czas na ich poznanie i weryfikację spełniania przez nich warunków wyboru na sędziego TK oraz czas na wysłuchanie publiczne. Harmonogram powinien też uwzględniać czas na korespondencję z innymi instytucjami oraz działania niezależnych organizacji monitorujących wybory sędziów TK.

Doświadczenia i dorobek, na podstawie których sformułowaliśmy powyższe wnioski i propozycje zawarte są w opublikowanych raportach i analizach. Szczegółowy spis wraz z pełną dokumentacją wszystkich naszych raportów można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem [link].