Manipulacje w Trybunale Konstytucyjnym
24 maja 2018. Grupa ekspertów, w tym Prezes INPRIS Łukasz Bojarski, krytykuje manipulacje składami orzekającymi w Trybunale Konstytucyjnym
Zespół Ekspertów Prawnych przy Fundacji im. S. Batorego, którego członkiem jest Łukasz Bojarski
„z rosnącym niepokojem obserwuje coraz częstsze zmiany składów orzeczniczych Trybunału Konstytucyjnego, które dokonywane są bezpośrednio przed wyznaczonym terminem rozprawy.
Niepokój ten pogłębia oświadczenie pana Mariusza Muszyńskiego złożone w „zdaniu odrębnym” do postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2018 r., sygn. akt K 9/16, w którym wskazano, że Prezes Trybunału Konstytucyjnego może dokonywać „zmiany sprawozdawcy w wyniku braku akceptacji składu co do przedstawionego projektu”.
Przypomnieć przy tym należy, że w sprawie o sygn. K 9/16, nastąpiła zmiana sprawozdawcy, gdyż dotychczasowy sprawozdawca, sędzia Stanisław Rymar, po ponad 12 miesiącach od jego wyznaczenia do składu został ze składu orzekającego usunięty przez panią Julię Przyłębską, która jako sprawozdawcę wyznaczyła pana Mariusza Muszyńskiego. W miejsce pełnego składu wyznaczonego do rozpoznania tej sprawy pani Julia Przyłębska wyznaczyła skład pięcioosobowy.
Zespół Ekspertów Prawnych pragnie po raz kolejny zauważyć, że pani Julia Przyłębska została powołana na stanowisko Prezesa Trybunału Konstytucyjnego w sposób niezgodny z prawem, a pan Mariusz Muszyński – niezależnie od tego, jak często będzie temu zaprzeczał w prasie i własnych „zdaniach odrębnych” – nie jest sędzią Trybunału Konstytucyjnego, gdyż został powołany na stanowisko sędziowskie już wcześniej obsadzone w sposób prawidłowy przez Sejm RP poprzedniej kadencji (zob. orzeczenie TK o sygn. K 34/15 i inne wyroki TK odwołujące się do tego orzeczenia).
Zespół Ekspertów Prawnych zwraca uwagę na to, że żaden przepis ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 2072) nie uprawnia Prezesa TK do dokonywania zmian w wyznaczonych już składach orzekających Trybunału Konstytucyjnego. Nie jest zatem prawdą, jak twierdzi pan Mariusz Muszyński, że Prezes TK takie uprawnienie posiada „w sytuacjach, które nie zostały skonkretyzowane w ustawie”. Każdy organ władzy publicznej jest zobowiązany – zgodnie z art. 7 Konstytucji – do działania na podstawie prawa i w jego granicach. Obowiązek ten ciąży również na Prezesie TK, zabezpieczając przed tym, aby przez dowolnie dokonywaną zmianę sprawozdawcy czy zmianę składu orzekającego Prezes TK nie wpływał na treść wydawanego orzeczenia TK. Wyłączanie ze składu orzekającego TK sędziego sprawozdawcy za to, że przygotował projekt rozstrzygnięcia nieakceptowalny przez innych członków składu orzekającego, ewentualnie nieakceptowalny przez Prezesa TK, narusza podstawowe standardy demokratycznego państwa prawnego, a także zasady niezawisłości sędziów TK.
Działania podejmowane przez panią Julię Przyłębską w sprawie K 9/16, polegające na zmianie składu orzeczniczego TK oraz wykluczeniu dotychczasowego sprawozdawcy z tego składu, są działaniami bezprawnymi, motywowanymi – jak oceniamy – chęcią wpłynięcia na treść rozstrzygnięcia TK. Jako takie noszą w naszej ocenie cechy manipulowania składem orzeczniczym TK i nadużywania władzy.
Z niepokojem odnotowujemy fakt, że pan Mariusz Muszyński zaatakował w „zdaniu odrębnym” niezależny organ konstytucyjny, jakim jest Rzecznik Praw Obywatelskich oraz domaga się jego odwołania z powodu cofnięcia przez niego wniosku złożonego do TK. Prawo do cofnięcia wniosku jest ustawowym uprawnieniem Rzecznika Praw Obywatelskich, a skorzystanie z niego w sprawie, w której niezgodnie z prawem dokonano zmiany składu orzekającego, czyniąc sprawozdawcą osobę nieuprawnioną do orzekania, niewątpliwie służy ochronie praw i wolności obywateli RP.”
Na stanowisko Zespołu odpowiedział rzecznik prasowy TK, nie odnosząc się jednak do istoty zarzutów sformułowanych wobec p. Przyłębskiej i p. Muszyńskiego. Stwierdził on, między innymi, że
„Ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. poz. 2072) stanowi, że sędziów Trybunału do składu orzekającego, w tym przewodniczącego składu i sędziego sprawozdawcę, wyznacza Prezes Trybunału.
Prezes wyznacza sędziów według kolejności alfabetycznej uwzględniając przy tym rodzaje, liczbę oraz kolejność wpływu spraw do Trybunału.
Prezes Trybunału w uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza ze względu na przedmiot rozpoznawanej sprawy, może wyznaczyć sędziego sprawozdawcę, odstępując od wyżej wymienionych kryteriów."